Tarczyca to niewielki gruczoł zlokalizowany u podstawy szyi. Odpowiada za produkcję hormonów, jest więc bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zdarza się jednak, że jej praca zostaje zaburzona wskutek choroby.

Wole obojętne

Choroby tarczycy związane są albo z zaburzeniami budowy gruczołu albo z zaburzeniami jego funkcji. Do tej pierwszej grupy zalicza się wole obojętne, czyli powiększenie tarczycy, miąższowe lub guzowate.

Powiększenie tarczycy spowodowane jest niedoborem jodu pokarmowego. Wole obojętne łatwo zauważyć, bo przy tym schorzeniu szyja jest wyraźnie pogrubiona i niemal zlewa się z twarzą. Mimo niewłaściwej budowy gruczołu, wole zazwyczaj nie wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi – w większości przypadków przerośnięta tarczyca produkuje prawidłowe ilości hormonów. Co oczywiście nie znaczy, że wole obojętne nie wymaga leczenia. W łagodnej wersji choroby wystarczy obserwacja i regularne zażywanie jodu, dodatkowe leczenie podejmuje się wtedy, gdy wole utrudnia oddychanie i połykanie oraz wpływa na mowę.

Zanik tarczycy również zalicza się do schorzeń wywołanych zaburzeniami budowy, występuje ono jednak znacznie rzadziej niż wole.

Nadczynność i niedoczynność tarczycy

Nadczynność i niedoczynność to schorzenia związane z zaburzeniami funkcji tarczycy.

Nadczynność dotyka głównie kobiety, u mężczyzn stwierdza się ją bardzo rzadko. Główne objawy przy tym schorzeniu to spadek masy ciała mimo normalnego odżywiania się, nadpobudliwość, męczące uczucie gorąca, kołatanie serca, luźne wypróżnienia, skąpe miesiączki, nadmierna potliwość i świąd skóry. Powodem nadczynności tarczycy jest, podobnie jak w przypadku wola guzowatego, zbyt niska podaż jodu pokarmowego. Drugą główną przyczyną wywołującą nadczynność tarczycy jest choroba autoimmunologiczna, nazywana też chorobą Graves-Basedowa. O ile w Polsce za nadczynność tarczycy odpowiada przede wszystkim zbyt mała ilość jodu w pożywieniu, tak w krajach lepiej rozwiniętych częściej spotyka się chorobę Graves-Basedowa. Jest ona najprawdopodobniej wywoływana przez czynniki genetyczne. Podstawowe objawy nadczynności tarczycy w tej formie to wole i wytrzeszcz oczu.

Niedoczynność tarczycy wywoływana jest zwykle przez tak zwaną chorobę Hashimoto, co oznacza samozniszczenie tarczycy wskutek procesu immunologicznego. Niedoczynność mogą spowodować niektóre działanie lekarskie związane z leczeniem schorzeń tarczycy, np. kuracja radiomodem. Objawy niedoczynności to nadmierna senność, apatia, powtarzające się regularnie zaparcia, wypadanie włosów, bardzo silne krwawienia miesiączkowe, częste uczucie zimna, obniżenie głosu.

Rak tarczycy

Nowotwór tarczycy nie jest związany z zaburzeniami jej funkcji. Objawia się powiększonymi węzłami chłonnymi i guzkami na tarczycy. Chorobie towarzyszy chrypa i zaburzenia połykania. Leczenie raka polega na wycięciu całego gruczołu oraz węzłów chłonnych.

Do niedawna rak tarczycy był stosunkowo rzadkim schorzeniem, jednak ostatnie statystyki pokazują wielokrotny wzrost zachorowań – może to być spowodowane skażeniem wywołanym awarią reaktora w Czarnobylu, ale brakuje jeszcze badań jednoznacznie to potwierdzających.