Czym jest ostroga piętowa? Tak nazywamy zmianę przeciążeniowo-zwyrodnieniową w obrębie kości piętowej. Najczęściej ostrogi piętowe powstają wskutek noszenia źle dobranego obuwia, a także u biegaczy. Schorzenie to wiąże się z odczuwaniem silnego bólu w pięcie, który może utrudniać wykonywanie wielu codziennych aktywności. Jak leczyć ostrogę piętową?

Ostroga piętowa – przyczyny

Ostroga piętowa jest zmianą przeciążeniowo-zwyrodnieniową wynikającą z długotrwałego zapalenia rozcięgna podeszwowego. Rozcięgno jest elastyczną tkanką łączącą guz kości piętowej z nasadą palców. Podczas chodzenia rozcięgno napina się i rozluźnia, co zapewnia odpowiednią sprężystość stopie i zapobiega spłaszczaniu się łuku sklepienia podłużnego. Gdy stan zapalny długo utrzymuje się w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego, czyli w okolicy guza piętowego kości piętowej, tworzy się tam dodatkowa tkanka kostna – tak właśnie powstają ostrogi piętowe.

Bezpośrednią przyczyną powstawania stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego, który prowadzi do tworzenia się ostrogi piętowej, są mikrourazy. Jest wiele czynników, które mogą prowadzić do ich powstawania. Są to między innymi przeciążenia stopy przy nadmiernym wysiłku fizycznym (szczególnie u osób, które pomijają rozgrzewkę), a także zbyt długie chodzenie lub zbyt długie pozostawanie w pozycji stojącej. Niekorzystny wpływ może mieć niewłaściwy rozmiar buta (zarówno za duży, jak i za mały) oraz noszenie nieodpowiedniego obuwia, które podczas chodzenia i biegania zwłaszcza po twardych nawierzchniach (kostka, beton, asfalt) powoduje dyskomfort. U kobiet ostrogi piętowe mogą pojawiać się wskutek częstego i długotrwałego noszenia butów na wysokim obcasie.

Ostroga piętowa często powstaje u osób z nadwagą i otyłością (także u kobiet w ciąży), gdyż nadprogramowe kilogramy nadmiernie obciążają stopy. Wśród przyczyn wymienia się także niedoleczone urazy stopy lub kostki, wady wrodzone lub nabyte (płaskostopie, szpotawość i koślawość stóp), związane z podeszłym wiekiem zmiany w sposobie chodzenia. W zależności od przyczyny ostroga piętowa może rozwijać się jedno- lub dwustronnie.

Ostroga piętowa – objawy

Jakie dolegliwości powoduje ostroga piętowa? Objawy, a właściwie objaw ostrogi na stopach, to ból w obrębie pięty. W początkowym stadium dolegliwości bólowe doskwierają tylko podczas chodzenia – zwłaszcza o poranku (w ciągu dnia ból można „rozchodzić”) i wieczorem. Z biegiem czasu ostrogi piętowe ulegają pogorszeniu, a co za tym idzie, natężenie bólu wzrasta, dodatkowo jest on odczuwalny nie tylko po wysiłku, ale także podczas spoczynku, gdy nie rusza się stopą.

Jak boli ostroga piętowa? Zwykle ból jest zlokalizowany w centralnej części pięty. Może być punktowy, pulsujący lub promieniujący na całą piętę. Czasem ból jest piekący lub palący, natomiast zawsze jest niezwykle uciążliwy – uniemożliwiający wykonywanie codziennych czynności! Ból w pięcie to objaw, którego nie wolno bagatelizować. Niestety wiele osób próbuje sobie radzić z tym bólem, przyjmując nowe, nienaturalne pozycje podczas chodzenia. Jest to o tyle groźne, że po pierwsze nie zmniejsza ostrogi na stopach, a po drugie przyczynia się do powstawania bólu i zmian zwyrodnieniowych także w kolanach, biodrach i kręgosłupie.

Ostroga piętowa – leczenie

Aby podjąć właściwe leczenie, należy najpierw prawidłowo zdiagnozować schorzenie. Ból w pięcie niekoniecznie musi być związany z zapaleniem rozcięgna podeszwowego, może być objawem np. choroby Haglunda (jałowa martwica guza kości piętowej), stanów zapalnych w obrębie ścięgna Achillesa (np. zapalenie kaletki czy zapalenie przyczepu ścięgna Achillesa), zespołu cieśni kanału stępu, chorób ogólnoustrojowych (np. łuszczyca, zespół Reitera, reumatoidalne zapalenie stawów), mechanicznych urazów stopy (stłuczenia, złamania, skręcenia).

Jak rozpoznaje się ostrogi piętowe? W celu potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad oraz badanie palpacyjne stopy, następnie wykonywane jest badanie RTG i USG. Na zdjęciu rentgenowskim ostroga piętowa widoczna jest jako ostra, dziobiasta wyrośl kostna, która biegnie od guza piętowego ku przodowi.

W jaki sposób leczy się ostrogę piętową? Obecnie w bardzo rzadkich przypadkach stosuje się leczenie operacyjne, tylko gdy inne metody nie przynoszą efektów! Co więc robić, gdy zostanie zdiagnozowana ostroga piętowa, leczenie tego schorzenia opiera się na kompleksowej fizjoterapii, na którą składają się zabiegi fizykalne oraz ćwiczenia kinezyterapeutyczne. Najszybsze i najlepsze efekty uzyskuje się dzięki zabiegom z wykorzystaniem fali uderzeniowej (ESWT). Ich minusem jest niestety to, że są bolesne. Mniej bolesne, ale i mniej skuteczne są takie zabiegi jak: fonoforeza (ultradźwięki o dużym natężeniu), krioterapia, magnetoterapia, jonoforeza.

Oprócz różnego rodzaju zabiegów stosowane są również zestawy ćwiczeń kinezyterapeutycznych, które pomagają rozciągać rozcięgno podeszwowe i otaczające je mięśnie, co działa na nie wzmacniająco oraz pozwala chronić przed nasilaniem się zmian. Dużym wsparciem jest także tzw. taping, czyli oklejanie specjalnymi taśmami kinezjologicznymi podeszwy stopy i łydki. U niektórych pomocne mogą być również masaże stóp. Jakich jeszcze działań wymaga ostroga piętowa? Leczenie obejmuje także noszenie wkładek i podpiętek żelowych oraz odpowiednio dopasowanego do budowy i fizjologii stopy obuwia – obuwia płaskiego z elastyczną i amortyzującą podeszwą. W niektórych przypadkach pomocne mogą być wkładki bądź buty ortopedyczne.

Czy w leczeniu ostrogi piętowej stosuje się leczenie farmakologiczne? Tak, jednak należy pamiętać, że leki stanowią jedynie jeden z elementów terapii. Zazwyczaj stosuje się doustnie niesteroidowe leki przeciwzapalne, które zmniejszają ból i zwalczają stan zapalny rozcięgna podeszwowego. W poważniejszych przypadkach konieczne jest wprowadzenie leków sterydowych (np. zastrzyków z glikokortykosteroidami). Trzeba się przygotować, że leczenie ostrogi piętowej często jest długotrwałe, wymaga cierpliwości oraz stosowania kilku metod równocześnie.

Domowe sposoby na ostrogi piętowe

W domowych warunkach bez specjalistycznych sprzętów można wykonywać sporo ćwiczeń, które wspierają leczenie ostrogi piętowej, np. rano warto rozciągać mięśnie łydek i stóp – w pozycji półsiedzącej z wyprostowaną nogą należy z pomocą paska lub ręcznika przyciągać stopę do siebie, zatrzymując ruch na 5-15 sekund, ćwiczenie powtarzać 5-10 razy. Prostą metodą łagodzenia bólu i przywracania komfortu stopom jest masaż kostkami lodu lub zimne okłady. Bardzo skuteczne domowe sposoby na ostrogi piętowe to także rolowanie rozcięgna podeszwowego twardą piłeczką lub wałkiem rehabilitacyjnym.

Ostroga piętowa jest schorzeniem bolesnym i uciążliwym! Warto więc wiedzieć, co może prowadzić do pojawiania się ostrogi na stopach i jak temu przeciwdziałać. Szczególnie ważne jest to, aby nosić dobrze dopasowane, wygodne buty z miękką, stabilną podeszwą.