Cukrzyca to plaga XXI wieku czy naturalna konsekwencja siedzącego trybu życia? Czy choroba, która nie boli może być szkodliwa dla naszego organizmu? W jaki sposób wyrównać poziom cukru we krwi- czy można tego dokonać za pomocą diety?

Czym jest cukrzyca?

Cukrzyca stanowi schorzenie charakteryzujące się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi niezależnie od mechanizmu. W przypadku cukrzycy typu 1 zniszczone wyspy trzustkowe komórek beta nie wydzielają insuliny, która obniżałaby nadmierny poziom glikemii. W cukrzycy typu 2 natomiast główny problem stanowi insulinooporność tkanek. Wartości glukozy w surowicy krwi powyżej normy doprowadzają do uszkodzenia wielu tkanek i narządów, niosąc poważne konsekwencje

Kto jest bardziej narażony na wystąpienie cukrzycy?

Cukrzyca typu 1 jest schorzeniem autoimmunologicznym, spowodowanym obecnością przeciwciał w organizmie ludzkim przeciw wyspom trzustkowym, przeciw insulinie lub przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego. W konsekwencji trzustka nie wydziela insuliny. Ta postać częściej dotyka osoby z rodzin obciążonych innymi chorobami z autoagresji.

Cukrzyca typu 2, najczęściej występująca postać, przeważnie dotyka ludzi o określonych cechach osobniczych i specyficznym trybie życia. Przeważnie są to osoby otyłe o bardzo małej aktywności życiowej, nie uprawiające żadnych sportów, palące papierosy, spożywające duże ilości alkoholu oraz odżywiające się nieprawidłowo, czyli pokarmem nadmiernie kalorycznym. Wystąpieniu cukrzycy tego typu sprzyjają też pewne leki o działaniu diabetogennym, zespół policystycznych jajników i starzenie się organizmu. Występowanie tego schorzenia w najbliższej rodzinie dodatkowo zwiększa ryzyko.

Jak objawia się cukrzyca?

Istnieje kilka klasycznych objawów najbardziej charakterystycznych dla podwyższonych wartości glukozy we krwi.

• Najczęstszym objawem zgłaszanym przez chorych jest polidypsja, czyli wzmożone pragnienie. W związku ze zwiększoną utratą wody z organizmu, człowiek z niewyrównaną cukrzycą jest stale odwodniony, co objawia się przede wszystkim suchymi ustami.
• Pojawia się wielomocz, czyli poliuria. Chory częściej chodzi do toalety, zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy, oddając większą ilość moczu niż dotychczas. Wynika to ze zwiększonego wydalania glukozy z moczem, która mówiąc wprost „zasysa z organizmu wodę”. W słownictwie medycznym nazywa się to diurezą osmotyczną. W związku z tym moczu jest więcej, a chory stopniowo się odwadnia.
• Skutkiem odwodnienia jest również ogólne osłabienie i narastająca senność. Podwyższone wartości glukozy prowadzą do zaburzeń koncentracji, zmęczenia oraz zmniejszenia aktywności. Objawy te są na tyle nieswoiste, że mogą długo skutecznie maskować faktyczny stan zdrowia.
• Często dochodzi do niezamierzonego spadku masy ciała.
• Podwyższone wartości glukozy niosą większe ryzyko rozwoju infekcji bakteryjnych czy grzybiczych w drogach moczowych i świądu w okolicy narządów płciowych, ponieważ glukoza stanowi pożywkę dla rozwoju drobnoustrojów i tym samym zwiększa prawdopodobieństwo zakażeń. Nie rzadko pojawiają się nawracające infekcje dróg moczowych. U kobiet częściej rozwija się kandydoza pochwy, a u mężczyzn zapalenie żołędzi i napletka.
• U prawie jednej czwartej chorych pośród pierwszych objawów cukrzycy, pojawiają się zaburzenia widzenia.
• Z powodu wysokich wartości glikemii utrudnione jest gojenie wszelkich ran, predysponując wręcz do rozwoju owrzodzeń czy zgorzeli stopy. Również nawracające infekcje skórne są częściej spotykane u cukrzyków niż u zdrowych osób.
• W związku z tym, że cukrzyca jest jednym z najistotniejszych czynników ryzyka rozwoju miażdżycy, pierwszymi objawami tego schorzenia mogą być chromianie przestankowe albo dusznica bolesna.

W jaki sposób można leczyć cukrzycę?

Cukrzyca wymaga odmienne terapii w zależności od jej patomechanizmu.

W cukrzycy typu 1 z powodu braku endogennej insuliny konieczna jest jej suplementacja w postaci algorytmu wielokrotnych wstrzyknięć. Dawki insuliny należy dopasować do ilości i jakości spożytego pokarmu.

Szerszy panel postępowania zastosować można w przypadku cukrzycy typu 2. Tutaj duże znaczenie, wręcz kluczowe ma właściwa dieta. W bardziej zaawansowanych stanach wprowadza się leczenie farmakologiczne, a gdy i ono okazuje się nieskuteczne, rozpoczyna się podawanie insuliny. Ta szeroka gama terapeutyczna wynika ze stopniowego wzrostu stężenia glukozy w przebiegu cukrzycy typu 2 i w związku z tym konieczności intensyfikacji leczenia.

Czy w terapii cukrzycy może wystarczyć dieta?

W przypadku cukrzycy typu 1 dieta nie wystarczy, natomiast w typie 2 w początkowym okresie choroby jak najbardziej może stanowić jedyny element terapii.

Kluczowym elementem leczenia cukrzycy typu 2 jest zdrowy styl życia, a więc poza dietą, również aktywność fizyczna i zaprzestanie palenia papierosów. Podstawowe reguły zdrowego żywienia nakazują

– regularne spożywanie posiłków o zbliżonej kaloryczności każdego dnia,

– redukcję kaloryczności pokarmów z osób otyłych w celu osiągnięcia prawidłowej masy ciała,

– odpowiednią jakość spożywanych produktów,

– dostosowanie diety do indywidualnych możliwości i ograniczeń organizmu, biorąc pod uwagę na przykład wydolność nerek.

Aktywność fizyczna powoduje nie tylko obniżanie glikemii, ale również korzystnie wpływa na profil lipidowy oraz ciśnienie tętnicze. Wysiłek fizyczny powinien być regularny, najlepiej codzienny. Samo wystąpienie cukrzycy nie stanowi przeciwwskazania do treningów.

Czy cukrzyca może być niebezpieczna?

Cukrzyca jest schorzeniem, o którego powadze przekonują się chorzy w momencie pojawienia się powikłań. Wcześniej nie powoduje ciężkich objawów. Hiperglikemia mimo, że nie boli, uszkadza wiele struktur wewnątrz organizmu. Do powikłań należy miedzy innymi retinopatia, mogąca doprowadzić nawet do utraty wzroku, nefropatia, czyli uszkodzenie nerek, neuropatia, to znaczy liczne zaburzenia czucia począwszy od drętwienia po piekący, rozdzierający ból, a także zawał mięśnia sercowego, udar mózgu, chromanie przestankowe z powodu niedokrwienia kończyn dolnych oraz stopa cukrzycowa.