W obecnych czasach wiele osób zmaga się z zaburzeniami odżywiania. Jednym z takich zaburzeń jest bulimia, czyli żarłoczność psychiczna. Jest to schorzenie charakteryzujące się częstymi napadami niepohamowanego apetytu, po których następuje prowokowanie wymiotów. Jak rozpoznać bulimię? Czy da się wyleczyć z tego rodzaju zaburzeń odżywiania?

Czym jest bulimia?

Żarłoczność psychiczna, czyli bulimia jest jednym z najczęściej diagnozowanych przewlekłych zaburzeń odżywiania. Zdecydowanie częściej objawy bulimii występują u kobiet, głównie nastolatek, które nadmiernie dbają o wygląd i są „uzależnione” od aktywności fizycznej. Bulimia polega na kompulsywnym jedzeniu – w krótkim czasie bulimik jest w stanie spożyć ogromną ilość jedzenia (nawet kilka tysięcy kalorii w ciągu godziny). Chory odczuwa niepohamowany apetyt i całkowicie traci kontrolę nad jedzeniem. Podczas epizodu obżarstwa pochłania on duże ilości słodyczy i fast foodów, przymus jedzenia i brak jakichkolwiek hamulców sprawia też, że chory sięga po wszystko, co nadaje się do spożycia i znajduje się w zasięgu ręki. Bulimik wstydzi się swojego postępowania, dlatego objadanie zawsze odbywa się w sekrecie, gdy inni domownicy są poza domem lub w nocy, gdy śpią.

Po takim epizodzie zawsze następuje etap kompensacji polegający na prowokowaniu wymiotów w celu zwrócenia zjedzonych pokarmów albo na zastosowaniu ścisłej diety przypominającej głodówkę. Bulimik nie jest w stanie samodzielnie przerwać tego powtarzającego się cyklu, swoje zaburzenia utrzymuje w sekrecie, zmagając się z ciągłym poczuciem wstydu. Etap przeczyszczenia wynika z potrzeby „wyrzucenia” z siebie zjedzonego jedzenia, aby nie przybrać na wadze, ponadto stanowi desperacką próbę odzyskania kontroli nad życiem i przywrócenia dobrego samopoczucia, jednak jest to uczucie chwilowe. W odróżnieniu od anoreksji osoby chore na bulimię mają zwykle prawidłową masę ciała, a także są świadome swojej choroby. To, co łączy bulimię i jadłowstręt, to fakt, że osoby nimi dotknięte mają bardzo niską samoocenę i stale obawiają się tego, że przytyją.

Przyczyny bulimii

Mechanizm, który przyczynia się do rozwoju zaburzeń odżywiania zwanych bulimią, nie jest jednoznacznie zdefiniowany – obejmuje zarówno uwarunkowania biologiczne oraz genetyczne (ryzyko zaburzeń odżywiania rośnie w sytuacji, gdy w rodzinie zdarzały się wcześniej takie przypadki), jak i czynniki psychospołeczne. Kompulsywne jedzenie może być reakcją na stres, smutek i złość. Zaburzenia odżywiania mogą wynikać z wielu czynników, takich jak np. atmosfera w domu rodzinnym, otoczenie, w którym wychowuje się chory, nadmierny stres, drastyczne zmiany w życiu, niezadowolenie z wyglądu, brak poczucia własnej wartości, zaburzony obraz własnego ciała, depresja. Częściej na bulimię cierpią osoby o takich cechach osobowości jak np. podatność na stres, negatywna emocjonalność, wysoka impulsywność. Wśród bulimików często także są osoby uzależnione od substancji psychoaktywnych i alkoholu.

Objawy bulimii

Jakie są objawy bulimii? Jak rozpoznać bulimię u bliskiej osoby? Osoby z bulimią notorycznie się objadają, jednorazowo są w stanie pochłonąć ogromną ilość jedzenia, w dodatku tego nie kontrolują. Ponadto po każdym takim posiłku wywołują wymioty, stosują również nadmierne ilości preparatów przeczyszczających, intensywnie ćwiczą i praktykują głodówki, sięgają po leki zmniejszające apetyt i preparaty moczopędne. Są skupione wyłącznie na swoim wyglądzie i masie ciała, mają obsesję na punkcie jedzenia. Przy tym wszystkim osoba chora na bulimię wydaje się całkiem zdrowa dla otoczenia, które nie podejrzewa u niej jakichkolwiek zaburzeń odżywiania.

Ze względu na pewne różnice na etapie kompensacji wyróżnia się bulimię o charakterze przeczyszczającym, kiedy to bulimik regularnie stosuje środki przeczyszczające (co często kończy się uzależnieniem od tego typu preparatów), jak również systematycznie prowokuje wymioty oraz bulimię o charakterze nieprzeczyszczającym, gdy chory raczej nie wywołuje wymiotów i nie stosuje środków przeczyszczających, natomiast intensywnie ćwiczy oraz pości.

Jak rozpoznać bulimię?

Na jakie objawy bulimii należy zwracać uwagę? Od razu trzeba zaznaczyć, że rozpoznanie bulimii nie jest łatwe. Po pierwsze chory dobrze ukrywa się ze swoją chorobą. Po drugie po większości chorych nie widać zaburzeń, gdyż mają prawidłową masę ciała. Dopiero z czasem pojawiają się zauważalne fizyczne objawy bulimii, np. przesuszenie skóry, rozstępy, ciągłe zmęczenie, ospałość, gorszy wygląd skóry i włosów, a także zniszczone szkliwo zębów (dochodzi do tego w wyniku częstych wymiotów).

Jak rozpoznać bulimię? Co może zdradzić chorego? Podejrzenia powinno budzić samotne jedzenie posiłków, szczególnie gdy wcześniej osoba ta jadała wspólnie z rodziną, pojawiające się stany depresyjne i lękowe oraz zaburzenia osobowości. Charakterystyczny może być również tzw. objaw Russella, czyli drobne blizny na grzbietowej powierzchni dłoni, które powstają w wyniku uszkodzenia naskórka przez wielokrotne kontakty z siekaczami podczas prowokowania wymiotów. Niepokojące powinno być także znajdowanie dużej ilości opakowań po jedzeniu i po lekach przeczyszczających poukrywanych w różnych dziwnych miejscach.

Leczenie bulimii

Aby rozpocząć leczenie bulimii, konieczne jest postawienie właściwej diagnozy. Może to zrobić lekarz psychiatra, diagnozę stawia się na podstawie wywiadu lekarskiego i badań psychiatrycznych po stwierdzeniu następujących objawów: stałe zainteresowanie jedzeniem, napady niepohamowanego apetytu (epizody obżarstwa występujące co najmniej dwa razy w tygodniu przez okres trzech miesięcy), prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, chorobliwy lęk przed otyłością.

Leczenie bulimii nie jest łatwe i wymaga kompleksowych działań uwzględniających indywidualne uwarunkowania psychiczne chorego. Bulimik nie jest w stanie samodzielnie przerwać cyklu kompulsywnego jedzenia i przeczyszczania, pomocy musi szukać na wielu frontach – u psychiatry, psychologa i dietetyka. Dobre efekty w leczeniu bulimii przynosi kognitywna terapia behawioralna, która polega na założeniu, że wzorzec błędnego myślenia o swoim ciele, czyli przyczyna bulimii, może zostać rozpoznany i zmieniony. W połączeniu z antydepresantami (np. fluoksetyna) terapia poznawczo-behawioralna pozwala eliminować mechaniczne nawyki sięgania po jedzenie, a także zmienia wyobrażenia na temat postrzegania swojego ciała oraz poprawia ogólne samopoczucie psychiczne chorego.

Leczenie bulimii to nie tylko wysiłek jednostki, ale wspólny – całej rodziny. Wsparcie najbliższych jest kluczowe dla powodzenia terapii i zwiększenia szans na wyleczenie. Rokowania dla bulimików są dużo lepsze niż dla osób chorych na anoreksję, przy dobrej współpracy z lekarzami i pomocy najbliższych chory ma szansę na pełne wyleczenie! Trzeba to jednak podkreślić – leczenie bulimii jest trudne, długotrwałe i wymaga naprawdę dużego zaangażowania!

Dlaczego bulimię trzeba leczyć?

Bulimia sieje spustoszenie w całym organizmie, prowadzi do zaburzeń wodno-elektrolitowych i do stanu odwodnienia. Powikłania mogą obejmować zaburzenia w pracy serca i układu krążenia, zaburzenia szklaków metabolicznych, duszności oraz upośledzenia obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego. Regularne wymioty prowadzą do uszkodzenia tylnej ściany gardła i przełyku, wiotkości żołądka, powstawania nadżerek w przełyku, żołądku i na tylnej ścianie gardła, przewlekłego zapalenia trzustki, uszkodzenia szkliwa zębów, próchnicy, zapalenia dziąseł, powiększenia ślinianek, biegunek i zaparć. U kobiet ponadto długotrwała bulimia może przyczynić się do zaniku miesiączki i upośledzenia płodności.

Bulimia jest trudna do zdiagnozowania i do leczenia. Największym problemem jest to, że chorzy dobrze ukrywają swoje zaburzenia i rzadko dają bliskim powody do jakichkolwiek podejrzeń. Objawy bulimii, które powinny budzić niepokój to przede wszystkim zmiany w zachowaniu względem jedzenia i posiłków, a także obsesja na punkcie wyglądu i wagi.