Borelioza – choroba wywoływana bakterią Borrelia burgdorferi przenoszona przez kleszcze. Według statystyk dziesiątki tysięcy osób w Polsce są zarażone, a wraz ze zwiększającą się ilością kleszczy ryzyko jest coraz większe – według najnowszych doniesień rok 2019 został okrzyknięty rokiem plagi kleszczy! Borelioza wywołuje objawy podobne do grypy, towarzyszą jej również drętwienia kończyn i języka, ból stawów, wysypka skórna, rumień oraz stany depresyjne. Natychmiastowa postać boreliozy, która przebiega w charakterze rumienia na skórze, jest chorobą o łagodnym przebiegu – w 90% dochodzi do zwalczenia infekcji bez żadnych powikłań.

W przypadku gdy pierwsze oznaki choroby zostaną niezauważone borelioza może przejść w formę przewlekłą, która może być utajona w organizmie przez kilka lat. Niestety przesiadująca w organizmie bakteria Borrelia może niespodziewanie zaatakować przybierając niezwykle groźną formę – choroby serca albo ośrodkowego układu nerwowego. Wraz ze zwiększonym ryzykiem zachorowania skupimy się dziś na rozpoznaniu choroby i jej leczeniu.

Czym jest borelioza?

Borelioza nazywa jest inaczej chorobą z Lyme oraz krętkowicą kleszczową. Według danych statystycznych w Polsce żyje około 21 rodzajów kleszczy,a do zakażenia dochodzi najczęściej za pośrednictwem kleszcza pospolitego. Żywią się one krwią ludzką oraz zwierzęcą, a do zachorowania dochodzi jedynie poprzez bezpośredni kontakt – insekt wczepia się w skórę ludzką za pomocą aparatu kłująco-ssącego, wprowadzając tym samym substancję znieczulającą – dlatego też wkłucie nie jest wyczuwalne. Pajęczaki wkuwają się najczęściej w okolicy: ud i ramion (wewnętrzna część), pach, pośladków, pachwin oraz owłosionej głowy – po każdym wyjściu na łono natury należy sprawdzić te miejsca ze szczególną dokładnością. Bakterie Borellia burgdorferi występują pod kilkoma postaciami – krętki i cysty. Pierwsze z nich charakteryzują się dużą ruchliwością, zaś cysty są nieruchome i odporne na antybiotykoterapię. Do zachorowania dochodzi podczas bezpośredniego kontaktu miejsca wkłucia z wydzielaną przez kleszcza śliną i zawartością jelita środkowego.

Jak rozpoznać boreliozę?

W pierwszym stadium choroby infekcja ma jedynie charakter miejscowy i objawia się przede wszystkim na skórze – występuje najczęściej w postaci rumienia wędrującego lub chłoniaka limfocytowego (bardzo rzadkie przypadki). Rumień wędrujący jest głównym i pierwszym sygnałem, który w wyraźny sposób informuje, że organizm jest zainfekowany – występuje w około 80% zarażonych – pojawia się on najczęściej tydzień od ugryzienia i może utrzymywać się nawet do 4 tygodni. Początkowo widnieje jako czerwona plamka lub grudka w miejscu, gdzie wbił się kleszcz, po czym przyjmuje płaski, niewyczuwalny dłonią pierścieniowaty kształt. Rumień wędrujący jest objawem, który przypisywany jest jedynie boreliozie, co pozwala na szybką i skuteczną diagnozę! Zmianie, która pojawia się na skórze towarzyszą również inne niepokojące objawy, których nie należy bagatelizować: bóle mięśni i stawów, gorączka, ból głowy, ogólne osłabienie organizmu. Chłoniak limfocytowy jest objawem jedynie w około 2% osób zarażonych, jednakże nie należy go pomijać! Jest to niezwykle rzadki objaw skórny – niewielka, czerwona i bezbolesna grudka lub guzek o maksymalnej średnicy 5mm. Zmiana skórna objawiająca boreliozę występuje najczęściej na płatkach usznych, mosznie oraz brodawce sutkowej, a okres jej wylęgania wynosi około 2 miesiące od momentu zakażenia. Najbardziej powszechnym objawom towarzyszą również inne symptomy boreliozy, które występują najczęściej w postaci porażenia nerwu twarzowego, widoczne jako porażenie połowy twarzy, bóle i problemy z sercem, aż po poważne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Co zrobić gdy znajdziesz u siebie kleszcza?

Podstawową czynnością po odnalezieniu na swoim ciele kleszcza jest szybkie i prawidłowe usunięcie kleszcza– dzięki temu zmniejszy się ryzyko zarażenia boreliozą. W danym przypadku warto mieć w swojej apteczce lub zakupić sprzęt do bezpiecznego usuwania kleszczy: Kick the Tick przyrząd do bezpiecznego usuwania kleszczy, Mustico TICK-OFF Spray do usuwania kleszczy czy Tick Twister haczyk do usuwania kleszczy. Absolutnie nie korzystajcie z babcinych metod, które wykorzystywane były przez wiele pokoleń, a mianowicie: nie smarujcie miejsca wczepienia kleszcza masłem lub olejami – to zdecydowany mit! Lekarze zwracają uwagę, że smarowanie pajęczaka odcina mu dopływ powietrza, co wiąże się z tym, że insekt zaczyna się dusić uwalniając do organizmu więcej toksyn – wówczas zwiększa się ryzyko zarażenia boreliozą. Po usunięciu kleszcza mamy możliwość laboratoryjnego badania czy kleszcz był nosicielem boreliozy – pajęczaka należy umieścić w jałowym pojemniku (najlepiej do pobierania moczu) i dostarczyć go do placówki, gdzie zostaną przeprowadzone badania wykluczające lub potwierdzające obecność bakterii Borrelia burgdorferi. Jeżeli nie udało Ci się przechować pajęczaka możesz również skorzystać z domowych testów diagnostycznych np. Tik’Alert lub udać się do laboratorium na badania serologiczne.

Leczenie boreliozy

Leczenie boreliozy wymaga zastosowania antybiotyków, które rekomendowane są przez Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych – leczenie trwa minimum 3 tygodnie! Szybka diagnoza boreliozy, której jedynym objawem był rumień w większości przypadków kończy się zadowalającym efektem – w 90% antybiotykoterapia przynosi rezultaty, dzięki czemu organizm wygrywa walkę z bakterią Borrelia burgdorferi. Do leczenia krętkowicy kleszczowej wykorzystywane są najczęściej antybiotyki z grupy: tetracyklin, penicylin oraz cefalosporyn.