Astma w pigułce

W ostatnich latach coraz powszechniej rozpoznaje się alergie. Niemal każdy jest na coś uczulony bądź ma w planach wykonanie skórnych testów płatkowych. Uważa się, że jedną z manifestacji alergii jest astma oskrzelowa. Czy każdy świszczący oddech albo napad duszności to już astma? Czy jest chorobą na całe życie? Jak z nią normalnie funkcjonować?

Czym jest astma?

Astma, zwana czasem dychawicą, jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego. Zgodnie z definicją stanowi przewlekłą chorobę zapalną dróg oddechowych, przebiegającą z okresową nadreaktywnością oskrzeli pod postacią nawracających epizodów świszczącego oddechu, duszności, uczucia ściskania w klatce piersiowej, kaszlu, występujących przede wszystkim nocą bądź nad ranem i ustępujących samoistnie lub po podaniu leków. Mówiąc prostym językiem, astma jest przewlekłym zapaleniem, które uwrażliwia oskrzela na wszelkie czynniki drażniące. Drogi oddechowe reagują zwężeniem, co utrudnia przepływ powietrza i prowokuje do kaszlu.Obturację zwykle można zniwelować podając doraźnie leki rozszerzające oskrzela.

Kto może zachorować na astmę?

Zachorować może każdy, jednak istnieje grupa osób szczególnie do tego predysponowanych. Częściej schorzenie dotyka kobiet, zwłaszcza rasy czarnej, które mają już jakąś alergię w wywiadzie i osoby chorujące na astmę w rodzinie. Nie bez znaczenie pozostają czynniki środowiskowe, między innymi wszelkie alergeny drażniące oskrzela i generujące ich nadreaktywność w przyszłości. Należą do nich roztocza kurzu domowego, pleśnie, alergeny zwierząt domowych, także pyłki roślin, dym tytoniowy czy zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.Częściej na astmę chorują ludzie otyli, którzy w przeszłości cierpieli na nawracające zakażenia układu oddechowego.

Co się dzieje w drogach oddechowych w przebiegu astmy?

Przewlekły proces zapalny i nawracające epizody nadreaktywności oskrzeli nie pozostają bez wpływu na budowę dróg oddechowych. Ograniczenie przepływu powietrza w trakcie napadu duszności wynika nie tylko ze skurczu mięsni gładkich budujących ścianę oskrzeli, ale również z szeregu innych zmian. Należy do nich obrzęk błony śluzowej dróg oddechowych, przerost komórek odpowiadających za produkcję śluzu i tworzenie czopów śluzowych, aczasami także włóknienie ścian oskrzeli. W skrajnych przypadkach obturacja, czyli zwężenie dróg oddechowych staje się nieodwracalne i nie reaguje na leki rozszerzające oskrzela.

Kiedy może wystąpić napad astmy?

Astma jest chorobą przewlekłą, oznacza to, że proces zapalny toczy się w oskrzelach nieprzerwanie i wymaga stałego leczenia. Pewne czynniki mogą prowokować napad zaostrzenia dychawicy. U każdego człowieka zupełnie coś innego może generować taką obturację. Niektórym wystarczy wyjście na świeże powietrze pełne alergenów roślinnych czy zanieczyszczeń atmosferycznych, by wyzwolić napad. Również wysiłek fizyczny, bardzo silne emocje czy inne stany związane z przyspieszonym oddychaniem mogą prowokować zaostrzenie. Wszelkie czynniki drażniące, przeważnie nieodczuwalne przez ludzi zdrowych, jak zmiana pogody albo niektóre pokarmy bogate w konserwanty są potencjalnymi winowajcami. Zakażenia układu oddechowego, dym tytoniowy, zarówno podczas palenia czynnego jak i biernego, opary farb, lakierów tez mogą wyzwolić napad. Czasami z epizodem obturacji w przebiegu astmy wiąże się stosowanie pewnych leków, przeważnie są to środki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, mianowicie przede wszystkich kwas acetylosalicylowy, czyli popularna aspiryna. W ramach prewencji, unika się terapii tym preparatem u osób obciążonych astmą.

Czy astma zawsze przebiega z dusznością?

Duszność jest podstawowym objawem astmy. Charakterystyczną jej cechą w przebiegu tej choroby jest to, że z łatwością możemy nabrać powietrze, natomiast duży problem stanowi wydech. Mamy poczucie uwięźnięcia powietrza w naszej klatce piersiowej i długo męczymy się z wypuszczeniem go, co powoduje wydłużenie wydechu. Napadyobturacji mogą pojawić się o każdej porze doby, jednak najbardziej typową godziną jest czas między 4 a 5 nad ranem. Niektórzy zamiast duszności odczuwają uczucie ucisku w klatce piersiowej, co można pomylić z zawałem mięśnia sercowego. Świszczący oddech i suchy, napadowy kaszel zwykle towarzyszą duszności,ale czasami kaszel może być jedynym objawem astmy. Rozpoznać można wówczas tak zwany „wariant kaszlowy astmy”.

Jak rozpoznać astmę?

Najważniejszym badaniem umożliwiającym rozpoznanie astmy jest spirometria oddechowa. Badanie to polega na nabraniu jak największej ilości powietrza do płuc i wdmuchaniu go do aparatury za pomocą specjalnego ustnika. Cały przebieg spirometrii kontroluje przeszkolona w tym celu pielęgniarka, a zadanie osoby badanej polega tylko na realizacji jej poleceń. Spirometria ocenia obturację dróg oddechowych, jej odwracalność podczas próby rozkurczowej, a także nadreaktywność pod wpływem czynników prowokacyjnych, zwykle specjalnych leków. Dla astmy charakterystyczna jest odwracalność zwężenia dróg oddechowych pod wpływem leków rozszerzających oskrzela. Wynik próby rozkurczowej uznaje się za dodatni, jeśli FEV1 (natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa, czyli objętość powietrza, jaka została usunięta z płuc w trakcie pierwszej sekundy wydechu) lub FVC (natężona pojemność życiowa, czyli objętość powietrza usunięta z płuc podczas całego wydechu) zwiększy się o 200ml i o12%wartości normy. Ponadto, z pozostałych wartości spirometrycznych, dla astmy charakterystyczna jest dobowa zmienność szczytowego przepływu wydechowego (PEF) wynosząca ponad 20%. Parametry pozornie skomplikowane, aczkolwiekumożliwiający w prosty sposób postawienie diagnozy.

W jakim wieku można spodziewać się początku astmy?

Astma teoretycznie może rozpocząć się w każdym wieku. Zwykle jednak rozpoznawana bywa najwcześniej ok.4- 5 roku życia, wcześniej bowiem nadreaktywność oskrzeli nie jest tak ewidentna, a objawy są takie same jak w przebiegu innych infekcji dróg oddechowych. Dychawica rozpoczynająca się w wieku dorosłym, ma przeważnie cięższy przebieg…

Czy z astmy można się wyleczyć?

Astma jest chorobą przewlekłą, z której na dzień dzisiejszy nigdy nie można się wyleczyć. Prawidłowo dobrana terapia pozwala jednak na modyfikację przebiegu choroby ze znaczną redukcją napadów i poprawą jakości życia. Leczenie astmy, ujmując temat bardzo ogólnie,polega na wyeliminowaniu narażenia na czynniki wyzwalające napady, przyjmowaniu preparatów kontrolujących przebieg choroby ,stosowanych codziennie, oraz doraźnego wdychania leków rozszerzających oskrzela w trakcie napadu.

Jak żyć z astmą?

Najbardziej słuszną odpowiedzią na to pytanie jest – żyć jak najbardziej normalnie. Prawidłowa terapia dychawicy umożliwia utrzymanie dotychczasowej aktywności życiowej. Nie należy unikać wysiłku fizycznego. Regularne ćwiczenia, zwłaszcza pływanie, są wręcz wskazane w przypadku astmatyków. Przed dłuższym wysiłkiem, w razie potrzeby zawsze można zastosować długodziałające leki rozszerzające oskrzela.

Czy astmie można zapobiec?

Zgodnie z aktualną wiedzą nie ma żadnych skutecznych metod zapobiegających rozwojowi astmy. Niektórzy uważają, że redukcja ekspozycji ciężarnych na dym tytoniowy zmniejsza ryzyko rozwoju astmy u dziecka. Podobne teorie dotyczą karmienia piersią zamiast sztucznym mlekiem. W przypadku astmy zawodowej, wynikającej z narażenia na alergeny w miejscu pracy, profilaktyką jest zmiana środowiska pracy, co może całkowicie wyeliminować objawy. W pozostałych przypadkach jedyną drogą jest eliminacja ekspozycji na potencjalne alergeny, żeby zmniejszyć ilość zaostrzeń.

Astma, co prawda jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną, która może utrudniać życia, ale nie musi. Odpowiednio dobrana terapia i stosowanie się do zaleceń lekarza pozwala na normalne funkcjonowanie w społeczeństwie bez poczucia alienacji. Nie ma sposobu, aby jej zapobiec, lecz można spowodować, byśmy to my kontrolowali astmę, a nie astma nasze życie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

*

*

*