Łuszczycowe zapalenie stawów jest jednym ze schorzeń przypominających nam, że człowiek nie choruje tylko na jeden narząd czy jeden staw, ale zawsze ogólnoustrojowo. Należy do zapaleń stawów towarzyszących osobom chorującym na łuszczycę. Nie u każdego cierpiącego na te zmiany skórne dochodzi również do zajęcia stawów. Szacuje się, że zapalenie stawów dotyka ok. 20% chorych z łuszczycą. Co ciekawe, u części osób, łuszczycowe zapalenie stawów jest pierwszym objawem łuszczycy. Choroba dotyka w takim samym odsetku zarówno kobiety jak i mężczyzn, rozpoczynając się zwykle w średnim wieku, 20-50 lat.

Przyczyna dolegliwości nie jest jednoznacznie poznana. Wiadomo jednak, jak bardzo istotne są obciążenia genetyczne, bowiem dzieci chorych rodziców mają kilkudziesięciokrotnie zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania w porównaniu z potomkami zdrowych przodków. Czynnik predysponujący do rozwoju łuszczycowego zapalenia stawów stanowi miedzy innymi uraz. Taką sytuację kliniczna nazywa się zjawiskiem Koebnera. Ponadto zakażenia wirusowe i bakteryjne stawów, przede wszystkim paciorkowcowe, zwiększają nasilenie zmian chorobowych w przebiegu łuszczycy.

Przebieg tej choroby nie jest jednolity u wszystkich osób. Wyróżnia się kilka postaci, w zależności od tego, które stawy zostały zmienione chorobowo. Najczęstszy jest tak zwany typ asymetryczny nielicznostawowy, w przebiegu którego dochodzi do zajęcia stawów międzypaliczkowych bliższych i dalszych dłoni i stóp. Nieco rzadziej występuje postać osiowa z typowym dla siebie zajęciem stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa. Podobną częstość wykazuje forma wielostawowa podobna przebiegiem do reumatoidalne zapalenia stawów obejmująca stawy nadgarstkowe, międzypaliczkowe bliższe i śródstopno-paliczkowe.

Najrzadziej spotyka się postać z dominujących zajęciem stawów międzypaliczkowych dalszych oraz zapalenie okaleczające, dotyczące stawów międzypaliczkowych dalszych jak i bliższych.

Klinicznie łuszczycowe zapalenie stawów przebiega w sposób dosyć charakterystyczny. Poza objawami ogólnymi, typowymi dla schorzeń układowych, jak zmęczenie, znużenie, osłabienie, obniżony nastrój, a nawet depresja, obserwuje się zmiany skórne. Ogniska łuszczycy mogą pojawić się w dowolnym miejscu na skórze całego ciała, aczkolwiek najczęściej spotykane są nad stawami łokciowymi, kolanowymi i na owłosionej skórze głowy. Zmiany skórne zwykle wyprzedzają zajęcia stawów, lecz nie wyklucza się sytuacji odwrotnej. W 25% przypadków łuszczycowe zapalenie stawów jest pierwszym objawem łuszczycy.Nasilenie zmian skórnych nie ma żadnego znaczenia i nie udowodniono, by większa powierzchnia ognisk choroby predysponowała do zajęcia stawów. Dla tej choroby skóry charakterystyczne jest również zajęcie paznokci w postaci zagłębień w obrębie płytki paznokciowej, nazywanych objawem naparstka. W przebiegu tego schorzenia przeważnie zmienione są stawy obwodowe, to znaczy wszystkie inne poza stawami kręgosłupa i krzyżowo-biodrowymi. Chociaż niesymetryczne zajęcie tych stawów również nie rzadko ma miejsce.

Zapalnie stawów międzypaliczkowych dalszych odróżnia tę chorobę od większości innych schorzeń reumatologicznych. Ponadto dochodzi do zmian zapalnych w obrębie przyczepów ścięgien, zwłaszcza ścięgna Achillesa, co zawsze powinno budzić czujność. Okaleczające zapalenie stawów, manifestujące się tzw. palcami teleskopowymi, mianowicie skróconymi paliczkami i ich zgięciowym ustawieniem, przedstawia nasilenie zmian destrukcyjnych dokonujących się w przebiegu tej choroby. Tak zwane palce kiełbaskowate natomiast, są wyrazem zmian zapalnych samych palców, objawiają się ich pogrubieniem, bolesnością samoistną i tkliwościąoraz zaczerwienieniem. Do innych deformacji, rzadziej występujących, należą palec o kształcie łabędziej szyi, czyli przeprost w stawie międzypaliczowym bliższym i zgięcie w stawie miedzypaliczkowym dalszym, oraz palec butonierkowaty, to znaczy przykurcz zgięciowy w stawie miedzypaliczkowym bliższym. Typowe dla reumatologicznych schorzeń są zmiany w obrębie gałki ocznej. Także w przebiegu łuszczycowego zapalenia stawów obserwuje się takowe pod postacią zapalenia tęczówki i naczyniówki. Rzadziej współistnieją wady zastawki aortalnej, aczkolwiek zdarza się , iż taka patologia jest pierwszą zmianą skłaniającą do dalszej diagnostyki. Stawy zajęte w przebiegu łuszczycowego zapalenia stawów bolą , wykazują ograniczoną ruchomość, gromadzi się w nich wysięk. Klinicznie samo zapalenie stawu nie różni się niczym od zmian zapalnych stawów w przebiegu innych schorzeń.

Z badań dodatkowych w pierwszej kolejności należy wykonać podstawowy panel, czy morfologię, OB, CRP, które pozwolą zweryfikować obecność stanu zapalnego w organizmie. Podwyższone powyższe parametry wraz z leukocytozą potwierdzają jego obecność i wówczas konieczne byłoby zdjęcie rentgenowskie zmienionego chorobowo stawu. Na podstawie charakterystycznych zmian na radiogramie można z dużym prawdopodobieństwem podejrzewać łuszczycowe zapalenie stawów. Do rozpoznania choroby stosuje się najczęściej tak zwane Nowojorskie Kryteria Diagnostyczne , które uwzględniają obecność łuszczycy w rodzinie lub u konkretnego chorego, zapalenie stawów, kliniczne objawy zapalenia stawów kręgosłupa albo stawów krzyżowo-biodrowych, a także brak czynnika reumatoidalnego we krwi. Czynnik reumatoidalny jest elementem pozwalającym różnicować miedzy sobą odmienne schorzenia reumatologiczne. Jego obecność z dużym prawdopodobieństwem sugeruje reumatoidalne zapalenie stawów, natomiast brak- inne choroby zajmujące stawy, między innymi łuszczycowe zapalenie stawów.

Choroba ta charakteryzuje się niejednolitym przebiegiem, zarówno u różnych chorych, jak i u jednej osoby. Nie ulega wątpliwości, że jest to choroba przewlekła, nieuleczalna, która z czasem może doprowadzić do nieodwracalnego zniekształcenia stawów i nawet do inwalidztwa. Okresy zaostrzeń, czy remisji wpisane są w naturalny przebieg tego schorzenia. Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów tak jak wszystkich schorzeń ogólnoustrojowych musi przebiegać na wielu płaszczyznach. Leczenie farmakologiczne powinno być stosowane równocześnie z ortopedycznym oraz rehabilitacją chorego. Niezastąpione są ćwiczenia dostępne wszystkim i nie wymagające specjalistycznego sprzetu, takie jak pływanie, spacery czy jazda na rowerze. Korzystnie na samopoczucie chorych i komfort fizyczny wpływa leczenie uzdrowiskowe z kąpielami solankowymi, krioterapią, hydroterapią i indywidualnie dobranym programem treningowym. Dzięki systematycznej aktywności można zapobiec zbyt szybkiej redukcji zakresu ruchomości stawów i jak najdłużej cieszyć się pełną sprawnością.

Leczenie farmakologiczne zapalenia stawów może przebiegać różnie w zależności od nasilenia zmian skórnych. Przy niewielkich ogniskach łuszczycy, a nasilonym zapaleniu stawów stosuje się preparaty modyfikujące przebieg choroby, takie jak sulfasalazynę, metotreksat, leflunomid i cyklosporynę, ewentualnie azatioprynę. Niewielkie zmiany skórne traktuje się wówczas tylko lekami miejscowymi, przede wszystkimi maściami złuszczającymi i hamującymi proliferację naskórka, na przykład dziegciem. Gdy zapalenie stawów ma niewielkie nasilenie, wystarczają w zupełności niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy, które są powszechnie dostępne i w prosty sposób poprawiają jakość życia. Czasami konieczne bywa dostawowe podawanie leków sterydowych, silnie hamujących proces zapalny. Taka sytuacja ma miejsce zwykle przy zajęciu pojedynczych dużych stawów, na przykład jednego kolana. U chorych z równoczesnym nasileniem zmian skórnych i stawowych konieczne jest wdrożenie zarówno leczenia modyfikującego przebieg choroby jak i tak zwanego leczenia biologicznego. Cała terapia łuszczycowego zapalenia stawów ma na celu wytłumienie procesu zapalnego i spowolnienie destrukcji zajętych stawów.

Jakość życia w przebiegu chorób skóry połączonych ze zmianami stawowymi ulega znacznemu pogorszeniu, dlatego należy zadbać o wsparcie nie tylko psychologa, ale również, a w zasadzie przede wszystkim rodziny i osób z bliskiego otoczenia.