Od kilkudziesięciu lat na rynku medycznym dostępne są leki obniżające ciśnienie tętnicze. Z upływem lat wiemy coraz więcej o innych sposobach redukujących hipertensję. Kiedy należy rozpocząć leczenie nadciśnienia tętniczego? Czy zawsze ustala się etiologię hipertensji? Na czym polega leczenie nadciśnienia tętniczego? Co oznacza modyfikacja stylu życia terapii wysokiego ciśnienia? Jakie leki hipotensyjne można stosować? Kiedy preparaty powinny zacząć działać? Co zrobić, gdy leki nie obniżają ciśnienia? Czym jest nadciśnienie tętnicze oporne?

Kiedy należy rozpocząć leczenie nadciśnienia tętniczego?

Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego zmusza do wdrożenia postępowania mającego na celu obniżenie ciśnienia.

• W sytuacjach nagłego dużego wzrostu ciśnienia tętniczego skutkującego poważnymi powikłaniami, zagrażającymi nawet życiu, jak encefalopatia nadciśnieniowa czy rozwarstwienie aorty, natychmiast stosuje się dożylnie leki hipotensyjne.
• W sytuacjach przewlekłego nadciśnienia tętniczego, postępowanie zależy od wartości ciśnienia tętniczego, całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego stwierdzanego na podstawie służących ku temu skal oraz od preferencji samego chorego.

Czy zawsze ustala się etiologię nadciśnienia tętniczego?

W związku z tym, że ponad 90% przypadków to nadciśnienie tętnicze pierwotne, więc jeśli dodatkowe skargi chorego nie budzą wątpliwości lekarza co do diagnozy, rezygnuje się z diagnostyki w kierunku nadciśnienia wtórnego przed rozpoczęciem terapii. Gdy jednak pacjent zgłasza szereg dolegliwości sugerujących inną niż pierwotna etiologię hipertensji, wdraża się specjalistyczne badania, by ustalić dokładną przyczynę i móc odpowiednio leczyć.

Na czym polega leczenie nadciśnienia tętniczego?

Terapia hipertensji to długotrwały proces, którego celem jest osiągnięcie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego, mianowicie ciśnienia skurczowego poniżej 140 mmHg, a rozkurczowego poniżej 90 mmHg. Leczenie nadciśnienia tętniczego polega na:

• modyfikacji stylu życia,
• zwalczaniu czynników ryzyka sercowo-naczyniowego,
• regularnym przyjmowaniu leków hipotensyjnych.

Co oznacza modyfikacja stylu życia w terapii hipertensji?

• Należy zredukować swoją masę ciała poprzez spożywanie zróżnicowanych posiłków o mniejszej kaloryczności oraz starać się ją utrzymać w zakresie wartości prawidłowych. Docelową wagę można obliczyć, korzystając na przykład ze wskaźnika BMI.
• Powinno się zwiększyć aktywność fizyczną, oczywiście uwzględniając własną wydolność, wiek i współistniejące schorzenia. Złota zasada „częściej, a mniej” ma zastosowanie również tym wypadku. Ćwiczenia wykonywane codziennie o umiarkowanej intensywności po 30-45 minutto wersja optymalna . Najkorzystniej na zdrowie oddziałują pływanie, spacery, jazda na rowerze czy popularny ostatnimi czasy nordic-walking. Ćwiczeń o charakterze dźwigania ciężarów zdecydowanie się nie poleca.
• Korzystnie dla chorych na nadciśnienie tętnicze wpływa zmiana nawyków żywieniowych. Rezygnacja z tłustych pokarmów zwierzęcych, zastąpienie ich świeżymi warzywami i owocami orazrybami powinny pomóc w walce z hipertensją.
• Nadmierne spożywanie soli kuchennej uważa się za istotny czynnik zwiększający ciśnienie tętnicze. Ograniczenie solenia potraw, eliminacja produktów wędzonych, konserwowanych czy wysoko przetworzonych to również element terapii nadciśnienia tętniczego. Przyprawianie dań ziołami może okazać się równie smaczne, a będzie dużo zdrowsze.
• Należy bezwzględnie całkowicie zrezygnować z palenia papierosów. Powinno się także ograniczyć narażenie na bierne palenie.
• Całkowita eliminacja alkoholu z życia chorych na nadciśnienie tętnicze nie jest konieczna, zaleca się natomiast jego ograniczenie.

Jakie leki można stosować w leczeniu nadciśnienia tętniczego?

Farmakologia dysponuje wieloma lekami, różnie działającymi, których wspólnym celem jest obniżenie ciśnienia tętniczego. Opierając się na właściwościach preparatów, dopasowuje się schemat leczenia do konkretnego pacjenta.

• Do leków hipotensyjnych należą diuretyki, czyli leki odwadniające organizm. Wypełnienie łożyska naczyniowego jest jednym z podstawowych czynników, od których zależy wysokość ciśnienia tętniczego. Preparatami moczopędnymi są tiazydy, diuretyki pętlowe, jak furosemid czy torasemid, inhibitory anhydrazy węglanowej, antagoniści aldosteronu, czyli popularny sporonolakton, i diuretyki oszczędzające potas. Lekarz, znając pacjenta, decyduje o włączeniu odpowiedniego dla niego specyfiku.
• Kolejną grupę stanowią ta zwane beta-blokery, stosowane nie tylko w terapii nadciśnienia tętniczego, ale również w niewydolności krążenia czy w chorobie niedokrwiennej serca.
• Blokery kanałów wapniowych mają często zastosowanie bardzo podobne do beta-blokerów.
• Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI) i blokery receptora angiotensynowego (ARB) włączane są zamiennie, nigdy razem, bowiem działają tak samo.
• W położnictwie u ciężarnych z nadciśnieniem tętniczym najchętniej używanym preparatem jest metyldopa.
• Mężczyzn z przerostem prostaty i nadciśnieniem tętniczym leczy się alfa1-blokerami, które nie tylko działają hipotensyjnie, ale również zmniejszają problemy z oddawaniem moczu.

Kiedy leki hipotensyjne powinny zacząć działać?

W przypadku większości preparatów obniżających ciśnienie tętnicze efektu należy się spodziewać po kilku tygodniach regularnego stosowania, najczęściej po około 2-4 tygodniach. Dopiero wówczas można ocenić ich skuteczność i podjąć decyzję o ewentualnej modyfikacji dotychczasowego leczenia

Co zrobić, gdy leki nie obniżają ciśnienia tętniczego?

Terapię nadciśnienia tętniczego można prowadzić jednym, dwoma lub nawet trzema lekami hipotensyjnymi, w zależności od wartości ciśnienia i od ogólnego ryzyka sercowo-naczyniowego. Jeśli po kilku tygodniach terapii nie obserwuje się pożądanego efektu, należy dokonać zmian w leczeniu. Można dodać kolejny preparat o innym mechanizmie działania iż dotychczas przyjmowany, zwiększyć dawkę specyfiku aktualnie stosowanego albo całkowiciezmienić preparat. Zdecydowana większość chorych wymaga leczenia skojarzonego. Bardzo rzadko wystarczy jeden środek. Czasami zdarza się jednak tak zwane nadciśnienie tętnicze oporne.

Czym jest nadciśnienie tętnicze oporne?

Nadciśnienie tętnicze oporne rozpoznaje się, gdy chory przyjmuje co najmniej 3 leki hipotensyjne, w tym diuretyk, i pomimo to nie udaje się uzyskać pożądanych wartości ciśnienia tętniczego. Niestety najczęstszą przyczyną oporności jest nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich przez pacjentów. Mimo posiadanej wiedzy, chorzy nie rezygnują z palenia papierosów, nie przestrzegają diety, nadmiernie korzystają z soli kuchennej, nadużywają alkoholu i nie przyjmują systematycznie leków.