Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Ból i uczucie wykręcania stawów w związku ze zmianą pogody lub zniekształcenia stawów w podeszłym wieku niekoniecznie muszą być zmianami naturalnie pojawiającymi się wraz z upływającymi latami. Mogą stanowić objawy poważnej ogólnoustrojowej choroby prowadzącej do niebezpiecznych konsekwencji.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest schorzeniem tkanki łącznej, co oznacza, że zajmować może nie tylko stawy, ale także inne narządy. Większym ryzykiem wystąpienia choroby obciążone są kobiety, bowiem 4-krotnie częściej ich choroba ta dotyczy. Zwykle rozwija się w średnim wieku, około 25-50 roku życia. Schorzenie nazywane jest inaczej gośćcem przewlekle postępującym, co opisuje jednocześnie jego przebieg. Nie ustalono do tej pory przyczyny RZS w związku z czym, nie istnieje leczenie przyczynowe.

Co może sugerować RZS?

Najbardziej typowym objawem obserwowanym w gośćcu jest obustronne zajęcie stawów nadgarstkowych, śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych. Zajęte stawy sąobrzęknięte, bolesne oraz bardziej ucieplone. Nie obserwuje się natomiast zaczerwienienia skóry nad zmienionymi chorobowo stawami. Ponadto ludzie dotknięci tą chorobą skarżą się na poranną sztywność trwającą nawet do kilku godzin. Po rozruszaniu się, sztywność zmniejsza swoje nasilenie bądź całkowicie ustępuje. Stwierdza się także utrzymujące się stany podgorączkowe, niecharakterystyczne dolegliwości bólowe mięśni, brak łaknienia, uczucie przewlekłego zmęczenia orazwiększą męczliwość. Niektórzy także tracą na wadze. U pewnej grupy chorych na dłoniach w okolicach kciuka rozwija się rumień. Czasami dłonie przybierają wygląd „wydrążonych” na skutek zaniku mięśni śródręcza.

W miarę postępu choroby, dochodzi do zniekształcenia stawów, tak zwanej ulnaryzacji. Objawia się ona łokciowym odchyleniem nadgarstków i palców rąk. Patrząc na dłonie od przodu, ma się wrażenie wygięcia ich na boki. Zmiany te wynikają z uszkodzenia aparatów więzadłowych.

Czasami rozwijają się deformacje o typie szyi łabędziej, charakteryzujące się przeprostem w stawach międzypaliczkowych bliższych i przykurczem zgięciowym w stawach międzypaliczkowych dalszych. Innym spotykanym zniekształceniem są tak zwane palce butonierkowate, manifestujące się trwałym przykurczem zgięciowym w stawach międzypaliczkowych bliższych. Rzadziej spotyka się palce teleskopowe polegające na skróceniu paliczków. Wszelkie deformacje stawowe poza cechami estetycznymi, niestety niosą też konsekwencje funkcjonalne, a mianowicie, znacznie ograniczają ruchomość takich rąk.

Poza powyższymi zmianami, zaobserwować można rozwijające się guzki reumatoidalne nad zajętymi stawami. Guzki, poza skórą, chętnie lokalizują się także w ścięgnach czy więzadłach, objawiając się między innymi „palcami trzaskającymi”.

Bardzo często w przebiegu RZS rozwija się zespół cieśni nadgarstka, manifestującymi się szeregiem objawów wynikających z ucisku na nerw zaopatrujący część skóry i mięsni dłoni.

Niebezpiecznym jest zajęcie stawów kręgosłupa szyjnego, w wyniku czego pojawiają się nie tylko uporczywe dolegliwości bólowe, ale także znaczne ograniczenie ruchomości, zaniki mięsni kończyn górnych. Skutkiempodwichnięcia stawów kręgosłupa szyjnego może być nawet zgon.

Nierzadko, jednym z pierwszych objawów jest nagromadzenie się wysięku w kaletce mięśnia półścięgnistego, objawiające się torbieląw okolicy kolana, tak zwaną torbielą Bakera.

Najbardziej charakterystyczne dla reumatoidalnego zapalenia stawów są zmiany stawowe, zwłaszcza nadgarstków, aczkolwiek nie oznacza to, że choroba się wyłącznie do nich ogranicza. Liczne objawy pozastawowe współwystępują zwłaszcza z postaciami o długim i ciężkim przebiegu.

W jaki sposób potwierdzić podejrzenie RZS?

Aktualnie gościec rozpoznaje się na podstawie kryteriów obejmujących

-czas trwania choroby,

– ilość zajętych stawów,

-obecność wykładników stanu zapalnego oraz

– czynniki serologiczne.

Wymaganym czasem trwania zmian jest 6 tygodni. Im więcej zajętych stawów, tym rozpoznanie RZS bardziej prawdopodobne, ale możliwe są również postacie przebiegające z zajęciem tylko jednego stawu. Laboratoryjnie zapalenie sugerują podwyższone parametry OB i CRP, natomiast serologicznie istotnymi wykładnikami są czynnik reumatoidalny oraz przeciwciała anty- CCP, czyli skierowane przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi.

Jak przebiega RZS?

Przebieg choroby bywa bardzo różny, łącznie z samoistnym całkowitym ustąpieniem objawów. Najczęściej niestety, u zdecydowanej większość chorych ma miejsce postać przewlekle postępująca z dodatkowymi okresami zaostrzeń. Epizody nasilenia objawów cechują się wzmożeniem dolegliwości bólowych, jeszcze silniejszym ograniczeniem ruchomości oraz wydłużeniem czasu porannej sztywności. Co prawda, czas w jakim dochodzi do niepełnosprawności, jest odmienny dla każdego. Nie zmieniato jednak faktu, że dla wielu chorych taki scenariusz jest bardzo prawdopodobny. Rzadko zdarzają się samoistne remisje, częściej u mężczyzn i o osób, które zachorowały w starszym wieku.

Jak można leczyć RZS?

Najważniejszy cel terapii, to uzyskanie całkowitej i jak najdłuższej remisji objawów, czyli przynajmniej pozorny powrót do zdrowia. Najistotniejszą grupą lekarstw stanowią tak zwane leki modyfikujące przebieg choroby. Jak najwcześniejsze ich wdrożenie, zwłaszcza przed upływem 3 miesięcy od początku objawów, znacznie zwiększa szansę powodzenia terapii. Do tych leków należą metotreksat, leflunomid, sulfasalazyna, D-penicylamina, sole złota, cyklosporyna i azatiopryna. Są one bardzo ważne, nie tylko z powodu redukcji objawów iwpływu na poprawę samopoczucia, ale przede wszystkim z powodu zapobiegania destrukcji stawów, co ostatecznie opóźnia ich zniekształcenia i niepełnosprawność. Niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glikokortykosteroidy służą wyłącznie do doraźnego opanowania objawów, nie nadają się do przewlekłego stosowania w tym schorzeniu. Czasami wdraża się terapię preparatami biologicznymi, oddziaływującymi na elementy układu immunologicznego.

Poza leczeniem farmakologicznym, niezwykle ważna i niezastąpiona jest rehabilitacja ruchowa. Powinna być stosowana w każdym okresie choroby, niezależnie od nasilenia zmian stawowych. Stanowi ona jedyny bezpośredni element, który może zapewnić jak najdłużej trwająca prawidłową sprawność. Poza ćwiczeniami fizycznymi zwiększającymi siłę mięśniową i zapobiegającymi przykurczom, warto wdrożyć także zabiegi takie jak elektroterapia, laseroterapia, krioterapia, masaże czy hydroterapia. Nieocenione są w takich okolicznościach ośrodki leczenia sanatoryjnego z bogatą ofertą różnego typu form kuracji.

W pewnych okolicznościach, zaawansowanie zmian zmusza do rozważenia leczenie operacyjnego. O takiej formie należy pomyśleć w przypadku bardzo silnych dolegliwości bólowych utrzymujących się mimo przewlekłego przyjmowania leków, a także przy znacznym ograniczeniu ruchomościstawów. Zabiegi operacyjne polegają najczęściej na plastyce stawów bądź ich całkowitym usztywnieniu.

RZS jest chorobą przewlekłą praktycznie niemożliwą do całkowitego wyleczenia. Osoby nią dotknięte z całą pewnością potrzebują wsparcia psychicznego. Niezastąpione są w takich sytuacjach, poza psychologiem, grupy innych ludzi również chorujących na RZS.

RZS jest poważną chorobą ogólnoustrojową, której w żadnym wypadku nie wolno bagatelizować. Konieczność stanowi nie tylko jak najwcześniejsze wdrożenie terapii, ale także monitorowanie rozwoju zmian chorobowych. Z reumatoidalnym zapaleniem stawów można żyć, wymaga ono jednak nienagannej współpracy z lekarzem i wytrwałości w leczeniu

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

*

*

*