Heparyna to podstawowy składnik leków przeciwzakrzepowych. Stosuje się ją między innymi przy zatorowości płucnej, chorobie zakrzepowo-zatorowej, dławicy piersiowej, podczas zabiegów dotyczących układu krążenia. Co dokładnie daje nam przyjmowanie tej substancji?

Najważniejsze zalety heparyny

Heparyna blokuje proces krzepnięcia krwi. Podana w formie leku, zaczyna działać przeciwzakrzepowo i przeciwzapalnie po około dziesięciu minutach, nie ma przy tym większego wpływu na aktywność innych czynników krzepnięcia. Chociaż heparynę podaje się najczęściej właśnie z powodu jej właściwości przeciwzakrzepowych, lista jej dobroczynnych zalet wcale się na tym nie kończy. Heparyny podaje się także w walce z wirusami oraz podczas kuracji obniżających poziom cholesterolu. Jej działanie immunosupresyjne i przeciwłuszczycowe wykorzystuje się przy wielu różnych schorzeniach, również tych niezwiązanych z układem krążenia.

Jak działa heparyna?

W leczeniu zakrzepicy podaje się heparynę drobnocząsteczkową HDCz. W leku aplikowanym dożylnie znajduje się 90 procent substancji czynnej. Heparyny drobnocząsteczkowe mają słabe powinowactwo do białek osocza, makrofagów, płytek krwi i komórek śródbłonka naczyń, dzięki czemu mają one wysoką biodostępność i nie powodują poważnych skutków ubocznych. Heparyna drobnocząsteczkowa działa z wykorzystaniem antytrombiny. Przyspiesza stukrotnie jej działanie, wskutek czego aktywują się czynniki krzepnięcia. Jednocześnie neutralizowany jest kompleks protrombinazy (aktywny czynnik X, aktywny czynnik V, fosfolipidy, wapń).

Główne zadanie heparyny to hamowanie krzepnięcia krwi, co ma zapobiec powstawaniu zakrzepów w tętnicach i żyłach. Po podaniu leku, heparyna blokuje białko odpowiedzialne za krzepnięcie krwi (czynnik Xa). Z pomocą heparyny możliwe jest obniżenie ryzyka pojawienia się zakrzepicy, lek zapobiega także powiększaniu się już istniejących zakrzepów i może spowodować ich rozpuszczenie. Skutkiem tych działań jest udrożnienie naczyń układu krwionośnego. Innymi słowy, heparyna chroni naczynia krwionośne likwidując groźne zakrzepy blokujące przepływ krwi, może też być stosowana w ramach profilaktyki, nie dopuszczając do powstawania zakrzepów.

Heparyna hamuje działanie trombiny, przez co zaliczana jest do leków przeciwpłytkowych. Tym samym jest wykorzystywana przy hemostazie wtórnej – ma za zadanie zahamować proces powstawania włóknika.

Heparyna standardowa

W leczeniu ostrych zespołów wieńcowych stosuje się także heparynę standardową, czyli niefrakcjonowaną. Heparyna standardowa łączy się z antytrombiną III, wskutek czego antytrombina aktywnie łączy się z trombiną, doprowadzając do jej unieczynnienia. Heparyna standardowa blokuje także inne osoczowe czynniki krzepnięcia, ale nie unieczynnia czynnika X związanego z płytkami tworzącymi zakrzep (jego obecność prowadzi do aktywacji trombiny i zwiększenia istniejącej skrzepliny). Jej działanie przeciwzakrzepowe opiera się przede wszystkim na inaktywacji trombiny – to wystarczy, by nie doszło do powstania fibryny i dalszego rozwoju skrzepliny. Heparyna standardowa, inaczej niż drobnocząsteczkowa, silnie wiąże się z białkami osocza i komórkami śródbłonka, dlatego zanim połączy się z antytrombiną musi najpierw wysycić białka osocza. Z tego powodu jej biodostępność jest znacznie niższa, na poziomie około 30 procent. Jej dawkowanie jest znacznie trudniejsze, ponieważ nie zawsze da się przewidzieć siłę działania, ponadto niektórzy pacjenci są odporni na heparynę standardową, więc jej aplikowanie nie przynosi pożądanych skutków.